Av Knut Hamsun har vi laga oss eit Janus-ansikt, spila ut mellom fascinasjon og fordøming: livsdyrkar og romantisk forførar, Nobelprisvinnar og reaksjonær ideolog. Men bak dette doble biletet, løyner det seg ein annan diktarprofil, urovekkande og forbløffande moderne. Atle Kittangs bok er ein freistnad på å gripe denne «eigentlege» Hamsun, slik vi kan finne han i den lange rada av desillusjonsromanar, spreidde omkring i forfattarskapen frå byrjing til slutt: Sult, Mysterier, reise- og vandrarbøkene, Konerne ved vandposten, Ringen sluttet.
Hamsun-kritikken har alltid hatt vanskar, med desse romanane, intrikate og framåndvorne som dei er. Dei handlar om konflikten mellom røyndom og illusjon, om erotikken som uoppfylleleg begjær, om individets blindvegar i det sosiale spelet. Men først og sist handlar dei om vilkåra for kunsten - for Hamsuns eigen kunst: fantasiens grunnlag i mangelen, saknet, tomleiken, og skrivarens ironiske medvitom kunsten som desillusj on. Slik får Hamsuns desillusjonsromanar ein særeigen plass i den europeiske modernismens kraftfelt, jamsides James Joyce og Marcel Proust, Italo Svevo og Louis-Ferdinand Celine.
Og ikkje minst: jamsides Sigmund Freud. Når impulsar frå psykoanalysen spelar ein sentral rolle i Kittangs tol-kingar, heng ikkje det saman med noko ønske om å «psykoanalysere Hamsun». Meininga er tvert imot å syne korleis diktarens modernitet er nøye i slekt med den revolusjonen i vår menneskekunnskap som Freud gj ennomførte i same tidsrommet - frå Sult til Ringen sluttet.
Atle Kittang (1941) er professor i allmenn litteraturvitskap ved Universitetet i Bergen. Han har bl.a. gitt ut bøker om hovudfigurar, i fransk poetisk modernisme (Arthur Rimbaud og Paul Eluard) og om moderne litteraturteori, og ellers skrive ei rad med artiklar i tidsskrift og antologlar.